پیامدهای فرهنگی کرونا


تاریخ 1399/02/24




دکتر مهدی مردانی رئیس پژوهشکده مطالعات اسلامی بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی

معمولاً ایامی که یک بیماری خاص شیوع پیدا می‌کند و مردم و جامعه را به یک آلودگی بهداشتی مبتلا می‌نماید، ایام خوشایندی نیست و انسان‌ها از شرایط پدید آمده، احساس رضایت نمی‌کنند. اما این، یکروی سکه است که با رنج و محنت همراه است و جسم و جان انسان‌ها را درگیر درمان و مراقبت می‌کند. روی دیگر، پیامدها و دستاوردهایی است که الهام‌بخش و امیدآفرین‌اند و می‌توانند موجب دلگرمی و بالندگی جامعه گردد. چراکه این پیامدها، موقعیت‌های مناسبی‌اند که می‌توانند به نقاط قوت مبدل گردند و آسیب‌های ایام بیماری را کاهش یا ترمیم نمایند. این پیامدها، انواع گوناگونی دارد که در این مجال کوتاه تنها به نمونه‌های فرهنگی آن اشاره می‌کنیم.

 

۱) افزایش اوقات فراغت

به دنبال توصیه‌های پزشکی مبنی بر لزوم حضور در خانه و پرهیز از مراجعات اجتماعی، مجال بیشتری برای اعضای خانواده پدید می‌آید تا در کنار هم قرار گیرند و اوقات فراغت بیشتری را باهم بگذرانند. در چنین شرایطی که زمان فراغت افراد به میزان قابل‌توجهی افزایش می‌یابد، فرصت مناسبی است تا با برنامه‌ریزی سنجیده، فعالیت‌های مفید و کارآمدی برای ایشان در نظر گرفته شود و با هدایت آن‌ها به موضوعات سودمند، زمینه خلق کارهای نافع و اثربخش فراهم گردد

علاوه بر این ایام خانه ماندن، زمینه بالا بردن تحمل و روحیه صبر و گذشت را فراهم می‌آورد و اعضا خانواده باید این امور اخلاقی را نیز بیشتر مد نظر داشته و عمل نمایند.

۲)  توجه بیشتر به دعا و توسل

مطالعه سنت های الهی و تاریخ ابتلاهای بشری چنین به دست می‌دهد که انسان‌ها در هنگامه بلا بیشتر خدا را می‌خوانند و دست تضرع به‌سوی اولیای الهی می‌گشایند.  اینک، در شرایطی که جامعه ما به بلای بیماری گرفتار آمده است و نجات از آن، به خواسته‌ای عمومی مبدل شده است، طبیعی است که توجه و توسل به خدا و اولیای خدا بیشتر می‌شود و رغبت ایشان به کسب معرفت و محبتِ اهل‌بیت (ع) فزونی می‌یابد. لذا بایسته است افراد و نهادهای مختلف برای دعا و توسل برنامه‌های مشخصی تعریف نمایند.

۳) ایجاد پرسش‌های دینی و معرفتی

طبیعت خلقت بشر چنین است که به‌وقت نیاز، به دنبال چاره می‌گردد و به‌وقت حاجت، در پی مُراد روان می‌شود. حال که جامعه بشری به یک ابتلای فراگیر گرفتارشده و با یک نیاز همگانی مواجه گردیده است، طبیعی است که با ابهامات فراوانی روبه‌رو شود و سؤالات بسیاری برایش پدید آید؛ سؤالاتی درباره چیستی و چرایی بلا و چگونگی نجات از آن. این، فرصت مناسبی است تا متولیان امور دین، پرسش‌های مرتبط را رصد نمایند و با ارائه پاسخ‌های درخور، موجبات افزایش آگاهی جامعه را فراهم آورد و سطح آگاهی دینی مردم را ارتقاء بخشد.

۴) ایجاد همبستگی و همدلی

ابتلای عام و فراگیری که بیشترینِ انسان‌های یک جامعه را گرفتار می‌کند، سبب می‌شود تا افراد جامعه یک هدف مشترک پیدا کنند و با همه تفاوت‌های سیاسی، اجتماعی و مذهبی، برای رفع دغدغه مشترک تلاش نمایند. این، باعث می‌شود تا همبستگی بین افراد جامعه افزایش یابد و ظرفیت‌های مشترک دیده شود و بسا اسباب صمیمیت و همدلی نیز فراهم آید.